روشنفکری و روشنفکران در میزگرد جماران / نجفقلی حبیبی، داود فیرحی، عماد افروغ

روشنفکر کیست؟ روشنفکری چیست؟ وظایف و مسوولیت های روشنفکری کدام‌اند؟ آیا می توان برای روشنفکر وظیفه تعریف کرد؟ چگونه باید روشنفکری را گونه‌شناسی کرد؟ روشنفکر نماینده چه بخشی از جامعه است؟ رابطه تاریخی روشنفکران و روحانیان چگونه بوده و هست؟ در طول تاریخ، نگاه و نقد روحانیت و روشنفکری به یکدیگر چگونه بوده؟ این نقد و نگاه ها را را چگونه می توان دسته بندی کرد؟ بطور مشخص، رابطه روشنفکران با امام به عنوان نماینده طیف روحانیت، چگونه بوده است؟ در این میان، امام کدام بخش از گونه های مختلف روشنفکری را تایید و کدام را نفی می کند؟ این‌ها، رئوس میزگردی است که آذرماه سال جاری، به بهانه نامه امام به استاد محمدرضا حکیمی سال1348، با حضور دکتر نجفقلی حبیبی، دکتر عماد افروغ و دکتر داوود فیرحی برگزار شد. نامه امام به استاد حکیمی نمونه‌ای از سیره و نگرش رهبر کبیر انقلاب به روشنفکران و اصحاب اندیشه است، چه در این نامه، ضمن ستایش این طبقه پیشرو اجتماعی، به تبیین مسوولیت‌ها و جایگاه آنان نیز می‌پردازد.

گفتگو با احسان شریعتی؛ روشنفکری و روحانیت، از بیدارگری تا بنیادگرایی / شرق

شریعتی را می توان یکی از بزرگترین کنشگران گفتمان سنت و مدرینه دانست دیدگاه‌های او درباره سنت،‌ انتقاد بسیاری را برانگیخت. برخی سخنان او چنان ساختارشکن بود که مخالفان را از نقد به غضب رساند. گفتارهای او درباره روحانیت ازجمله همین موارد بود که باعث رنجش خاطر بخشی از روحانیون شد. گفتگو با احسان شریعتی به بازکاوی نسبت شریعتی و روحانیون می پردازد. فرزند شریعتی که اینک رخت استادی فلسفه دانشگاه تهران بر تن کرده، از کج‌فهمی آراء شریعتی می گوید و اعتقاد دارد تئوری اسلام منهایی روحانیت به‌اشتباه به شریعتی نسبت داده شده است. او در بازخوانی اندیشه های شریعتی، بیش از هر چیز دیگر، به بررسی دقیق اصطلاحات کلام شریعتی تاکید می کند و می گوید در اندیشه شریعتی بین روحانیت و آخوند تفاوت عمیقی وجود دارد. احسان شریعتی در این گفتگو از گونه های مختلف گفتمان دینی سخن می گوید و از سنت گرایی، نوگرایی و هویت گرایی به روشنفکری دینی می رسد. به اعتقاد او بنیادگرایی دینی گفتمانی خطرناک، نوظهور و ساختارشکن است که هم ریشه در سنت گرایی دارد و هم از نوگرایی وام می گیرد. از دیدگاه او طرح دوباره بحث اسلام منهایی روحانیت نه به اندیشه های شریعتی بازمی گردد و نه به تلاش های دینی رژیم گذشته. مخاطب این سخنان نه کنشگران مذهبی خارج از کشورند و نه اصلاح طلبان داخلی؛ بلکه این نگرانی ها، به چالشی مهم در بطن قدرت فعلی اشاره دارد و بیش از همه، متوجه جریانی است که به نوعی تلاش دارد در در برابر سنتِ کهن حوزه علمیه و روحانیت،  ساز بالاداستی بزند.